หนังสือเล่มนี้มีเนื้อหาว่าด้วยการประพันธ์เพลงไทย อันข้าพเจ้าได้เขียนขึ้นจากประสบการณ์ตั้งแต่เริ่มหัดดนตรีไทยเมื่อปี พ.ศ.2505 กับครูมิ ทรัพย์เย็น โดยมิได้ประสงค์ให้เป็นตำราวิชาการแต่อย่างใด ดังนั้น หนังสือเล่มนี้จึงใช้วิธีลำดับข้อเป็นเรื่องๆ ไป อนึ่งเพื่อความสะดวกของผู้อ่าน ข้าพเจ้าจะบอกหัวเรื่องของแต่ละข้อไว้ตอนต้น ทั้งนี้ไม่จำเป็นต้องอ่านเรียงข้อ เพราะแต่ละข้อจะจบความของตนโดยสมบูรณ์ ถ้าจำเป็นต้องพาดพิงข้ออื่นๆ จะบอกไว้แต่ละกรณี การสังสรรค์วัฒนธรรมในปัจจุบันรวดเร็ว รุนแรง และค่อนข้างจะรุกราน ชาติที่มีความเข็งแกร่งทางวัฒนธรรมไม่เพียงพอก็จะตกเป็นทาสทางวัฒนธรรมของชนชาติอื่น ดนตรีไทยนั้นเป็นปราการสำคัญด่านหนึ่งของวัฒนธรรมไทย ควรที่อนุชนพึงศึกษาจับต้องให้ถ่องแท้ ขงจื้อปราชญ์จีนว่า “ความเจริญหรือเสื่อมของชาติใดให้ดูจากดนตรีของชาตินั้น” หนังสือ “การประพันธ์เพลงไทย” เล่มนี้ ถ้าจะได้มีส่วนสนับสนุนความเจริญวัฒนะของดนตรีไทยอยู่ด้วยประการใด แม้เพียงน้อย ก็นับว่าคุ้มค่าแก่การใช้เวลาในบั้นปลายชีวิตของข้าพเจ้าแล้ว