วรรณกรรมลาตินอเมริกา 5 ศตวรรษ: พื้นที่ ชนชายขอบ และจินตนาการ (พิมพ์ครั้งที่ 2 ฉบับปรับปรุง)

ลาตินอเมริกาเป็นพื้นที่ที่มีพื้นฐานร่วมกัน 2 ประการ คือ การใช้ภาษาตะกูลโรมานซ์ร่วมกัน อันได้แก่ภาษาฝรั่งเศส ภาษาสเปน และภาษาโปรตุเกส และการมีประวัติศาสตร์ร่วมกัน คือ การตกเป็นอาณานิคมของมหาอำนาจในยุโรปอย่างสเปน และโปรตุเกส ก่อนจะการต่อสู้กับเจ้าอาณานิคมและประกาศอิสรภาพ  แม้ลาตินอเมริกาจะเป็นผืนทวีปที่มีความเป็นมาและภาษาร่วมกัน  แต่ก็เป็นดินแดนแห่งความหลากหลาย ซึ่งเป็นผลมาจากภูมิประเทศที่แตกต่างกันทั้งทวีป  และผู้คนที่มีทั้ง ชาวสเปน ชาวพื้นเมือง ชาวแอฟริกา และเหล่าลูกผสมที่เกิดการผสมข้ามไปมาระหว่างชาวพื้นเมือง ชาวยุโรป และชาวแอฟริกา 

วรรณกรรมลาตินอเมริกา 5 ศตวรรษ: พื้นที่ ชนชายขอบ และจินตนาการ โดย ภาสุรี ลือสกุล จะพาผู้อ่านไปรู้จักกับอเมริกาใต้ ผ่านวรรณกรรมของชาวลาตินอเมริกา งานวรรณกรรมที่มีเอกลักษณ์โดดเด่น และเป็นเครื่องสะท้อนความคิด รวมไปถึงวัฒนธรรมของผู้คนในพื้นที่อเมริกาใต้ หนังสือเล่มนี้จะเน้นศึกษาจากกลุ่มผู้ใช้ภาษาสเปนเป็นหลัก

ความตระการตาทางธรรมชาติของทวีปอเมริกาใต้  ประกอบกับความแปลกใหม่สนธยาที่ชาวสเปนไม่เคยพบเจอมาก่อน บันดาลใจให้เหล่านักสำรวจจากยุโรปรังสรรค์งานเขียนประเภทบันทึกประวัติศาสตร์ เพื่อบอกเล่าเรื่องราวของ “โลกใหม่” ที่น่าตื่นตะลึง นับเป็นจุดเริ่มต้นของวรรณกรรมในลาตินอเมริกา 

ภายหลังชาวสเปนพิชิตโลกใหม่ และนำอารยธรรมตะวันตกเข้ามายังพื้นที่อเมริกาใต้ “ชาวพื้นเมืองอเมริกา” ผู้อาศัยในทวีปนี้ก่อนการมาของชาวยุโรป และผู้พ่ายแพ้ต่อความยิ่งใหญ่ของมหาอำนาจยุโรป  ก็เริ่มบันทึกเรื่องราวที่เล่าขานกันจากคนก่อน รวมไปถึงสร้างสรรค์งานเขียนเพื่อรักษาตัวตนท่ามกลางการถาโถมเข้ามาของวัฒนธรรมจากต่างถิ่น  และบอกเล่าเรื่องราวของชาวพื้นเมืองที่ต้องใช้ชีวิตท่ามกลางโลกที่เต็มไปด้วยวัฒนธรรมของคนต่างที่ กลายเป็นจุดเริ่มของงานวรรณกรรมลาตินอเมริกาที่เสกสรรค์ขึ้นด้วยมือของชาวพื้นเมือง

การเข้ามาแสวงหาประโยชน์จากความสมบูรณ์ของแผ่นดินลาตินอเมริกา ทำให้เกิดการนำเข้าทาสผิวสีจากแอฟริกาจำนวนมาก  ความรุนแรงที่เหล่านายทาสปฏิบัติต่อชาวแอฟริกา ก่อให้เกิดงานเขียนของชาวยุโรปที่ต้องการเป็นกระบอกเสียงแก่ทาสที่ถูกกระทำอย่างไร้มนุษยธรรม  ตามมาด้วยวรรณกรรมของทาสผิวสีที่ต้องการใช้โลกน้ำหมึกสะท้อนมุมมองต่อสิ่งรอบตัว และความไม่เป็นธรรมที่ตัวเองได้รับจากผู้กดขี่

แม้ลาตินอเมริกาจะเป็นภูมิภาคที่เกลียดชังการกดขี่จากเจ้าอาณานิคม และนายทาส แต่วัฒนธรรมอเมริกาใต้ยังให้ความสำคัญกับเพศชายเป็นหลัก  และยังถือว่าผู้หญิงควรเป็นเพียงแค่แม่บ้านหรือภรรยาที่ดีผู้เชื่อฟังสามี  ผู้หญิงชาวอเมริกาใต้จำนวนหนึ่งจึงใช้พื้นที่บนหน้ากระดาษสะท้อนความคิดและเสียงของผู้เรียกร้องความเท่าเทียม  ก่อให้เกิดงานวรรณกรรมกลุ่มสตรีนิยมที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นและกระจายเสียงของพวกเธอให้โลกรับรู้

นับตั้งแต่ประกาศอิสรภาพจากเจ้าอาณานิคม  นักเขียนชาวอเมริกาใต้ต่างพยายามแสวงหาแนวทางใหม่ ๆ ในการรังสรรค์งานวรรณกรรมที่แหวกแนวไปจากวัฒนธรรมของเจ้าอาณานิคมสเปน นำมาซึ่งการทดลองเรียนรู้วัฒนธรรมงานเขียนจากชาติอื่น ๆ และสร้างสรรค์งานเขียนที่เป็นตัวของตัวเองออกมา  หนึ่งในแนวการสร้างงานที่เป็นเอกลักษณ์ของวรรณกรรมลาตินอเมริกา คือ งานวรรณกรรมกลุ่ม “สัจนิยมมหัศจรรย์” ที่ผสมผสานระหว่างเรื่องราวของโลกแห่งความเป็นจริง กับโลกแฟนตาซีได้อย่างน่าทึ่ง  จนผู้อ่านคิดว่าเรื่องแฟนตาซีได้เกิดขึ้นบนโลกแห่งความเป็นจริง และนำไปสู่การตั้งคำถามเกี่ยวกับโลก และชีวิตรอบตัว